Sosyal medya tanıtımlarını mercek altına alan Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu, fenomenlerin peşini bırakmıyor. Bakanlık son 1.5 yılda aralarında sosyal medyada 'Foşur Foşur Reis' olarak bilinen ve yıkadığı temizlik videoları paylaşan Cem Özkök'ün de aralarında olduğu 16 fenomene 6.5 milyon lira ceza kesti. Mevzuatta 'sosyal medya etkileyicisi' olarak ifade edilen 'influencer'ların denetlenmesi amacıyla Reklam Özdenetim Kurulu görevlendirilmiş ve "Sosyal Medya Reklamlarının Yapay Zeka ile Taranması Projesi" Mart 2022'de başlamıştı.
REKLAM GİZLENİYOR
Projeyle influencer paylaşımlarının reklam olduğunun açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmeme oranı yüzde 57'den % 11'e düştü. Çalışmalar sonucu tüketicilerin sosyal medya reklamlarına ilişkin farkındalığının artmasıyla bu konuda yapılan başvuru sayısında da artış gerçekleşti. Uzmanlar tarafından tüketici şikayetleri incelenerek başvuru şartlarını sağlayanlar değerlendirmeye alındı. Kurulun aykırılık gördüğü hallerde de idari yaptırımlar uygulandı.
6 AYDA 65 MİLYON CEZA
Geçen yıl için mevzuata aykırı reklam yapan bir influencer hakkında uygulanan idari para cezası 347 bin 128 lira iken bu tutar bu yıl 550 bin 59 lira oldu. Geçen yıl 5 influencera 1 milyon 352 bin lira idari para cezası uygulandı. Bu yılın ilk 6 ayında ise 11 influencera 5 milyon 35 bin lira idari para cezası uygulanmasına karar verildi. Böylece, 1.5 yıllık dönemde toplam 6 milyon 388 bin lira para cezası kesildi.
ALDIĞI CEZAYLA GÜNDEM OLDU
Ticaret Bakanlığı, sosyal medyada 'foşur foşur' yıkadığı temizlik videoları paylaşan sosyal medya fenomeni Cem Özkök'e de 500 bin TL gizli reklam cezası vermişti. Konuyla ilgili sosyal medya hesabından açıklama yayımlayan Cem Özkök "Kendi markamın reklamını yaptım, bu duruma hakkımı helal etmiyorum" açıklamasında bulunmuştu. İlk başlarda kendi evindeki temizlik videoları ile gündeme gelen sosyal medya fenomeni Cem Özkök, farklı yerleri temizleyerek bu görüntüleri sosyal medya hesabından paylaşıyor.
İLK 6 AYDA 50 HESABA YAPTIRIM
Kurulca, influencerlara bu yılın ilk 6 ayında 39 durdurma cezası, 11 durdurma ve idari para cezası uygulanmasına karar verildi. Durdurma cezası yaptırımı ile mevzuata aykırı gerçekleştirilen reklamların düzeltilmesi veya kaldırılması istendi. Mevzuata aykırı paylaşımın haksızlık içeriği, tekrarı, takipçi sayısına bağlı etki alanının büyüklüğü ve influencerların paylaşımdan elde ettiği menfaat ve ekonomik durumu gibi unsurlar dikkate alınarak, kurulca durdurma ve idari para cezaları bir arada da uygulandı. 2023'te toplam 77 sosyal medya hesabına idari yaptırım uygulanırken bu rakam 2024'ün ilk yarısında 50'ye ulaştı. Influencer arca yapılan paylaşımlarda bir markaya ait ürün veya hizmet reklamının yapıldığı ancak bunun açık şekilde reklam olduğunun belirtilmediği veya örtülü tanıtım yapıldığı gerekçesiyle idari yaptırım uygulandı. Bunun yanı sıra bazı paylaşımlarda, sağlık beyanı içeren ifadelerin olması, klinik, hastane, doktor gibi sağlık hizmetlerine yönlendirmesi, reklamı yasak ürünlerin tanıtımının yapılması, kozmetik ürün tanımını aşan ifadelerin kullanılması, takviye edici gıda reklamında mevzuata aykırı ifadelerin yer alması gibi gerekçelerle de bazı influencerlara idari yaptırım uygulanmasına karar verildi.