Hristiyanlığın en eski bayramlarından Noel, Gregoryen takvimini esas alan Protestanlar ve Katolikler ile bazı Ortodokslar tarafından 25 Aralık'ta, Jülyen takvimini esas alan Ortodokslar tarafından ise 7 Ocak'ta kutlanıyor.
Pagan toplulukları, Hristiyanlık yayılmadan önce 25 Aralık'ta "yeniden doğuş" bayramını kutlarken, 4. yüzyıldan sonra gücünü artırmaya başlayan kilise, Hazreti İsa'nın doğum günü olduğu iddiasıyla bugünün bayram olarak kutlanması için çalışmalarda bulundu.
Roma İmparatorluğu'nda Hz. İsa'nın doğumu anısına kutlanan bayramlara ilişkin en eski tarihin 325 veya 336 yılına kadar gittiği ileri sürülüyor.
Papa Liberius'un, M.S. 354'te 24 Aralık'ı 25 Aralık'a bağlayan geceyi Hz. İsa'nın doğum günü ilan etmesinin ardından Noel kutlamaları resmi olarak Bizans İmparatoru Büyük Konstantin'in saltanatının son yıllarında başladı.
Ukrayna'da "Rus geleneklerinden uzaklaşmak" için yüzyıllar sonra ilk kez Noel 25 Aralık'ta kutlanıyor
Ukrayna'daki Ortodoks Hristiyanlar da geleneksel olarak yüzyıllar boyunca Jülyen takvimini esas alarak Noel'i 7 Ocak'ta kutladı ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, temmuz ayında "Rus geleneklerinden uzaklaşmak" amacıyla Noel kutlamalarını 25 Aralık'a taşıyan bir yasa imzaladı. Dolayısıyla ülkede Noel bu sene resmen 25 Aralık'ta kutlanıyor.
Ancak birçok Ortodoks Ukraynalının 7 Ocak'ta kutlama yapmayı sürdürmesi bekleniyor. Zelenskiy'nin Ukraynalıların "7 Ocak'ta Noel kutlamalarını dayatan Rus mirasını terk etmesine" olanak sağladığını savunduğu yasanın, siyasi bir karardan başka bir anlam taşımadığı da ifade ediliyor.
Zelenskiy dün akşam yayımladığı mesajda da Hristiyan aleminin Noel Bayramını kutlayarak, "Hepimiz Noel'i birlikte kutluyoruz. Aynı tarihte, büyük bir aile, tek bir ulus ve birlik içinde bir ülke olarak." ifadesini kullandı.
Fener Rum Patrikhanesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin Moskova'daki Rus Ortodoks Kilisesi'nden ayrılma yolundaki talebinin kabulüne karar vermiş, Fener Rum Patriği Bartholomeos, Ukrayna Ortodoks Kilisesi'ne "otosefali" (Ortodokslukta kendilerine ait bir baş tarafından yönetilen Ortodoks kiliselerine verilen ad) kazandıran kararnameyi 2019'da imzalamıştı.
Gregoryen ve Jülyen takvimleri nedir?
Miladi takvim olarak da bilinen Gregoryen takvimi, Papa 13. Gregorius tarafından 4 Ekim 1582'de kabul edildi.
Bu takvime göre, 1 yıl, Dünya'nın Güneş etrafındaki dönüş süresi olan 365 gün 6 saatlik zamana denk gelirken, milat da İsa'nın doğduğu yıl olarak kabul ediliyor.
Öte yandan, M.Ö. 46'da kabul edilen Jülyen takvimi, Roma İmparatoru Julius Ceasar'ın adıyla anılıyor. Artık yıl hesaplamasındaki farktan dolayı, Jülyen takvimi, yaklaşık her 128 yılda 1 günlük kayma oluşturuyor.
Noel kutlamaları
Hristiyanlıkta Hz. İsa'nın doğumunun kutlandığı Noel bayramında birçok ülkede aile bireyleri, 25 Aralık'ta hazırlanan Noel yemeğinde bir araya geliyor.
Çocuklar, Noel Baba'ya mektuplar yazarak istedikleri hediyelerin listesini yapıyor. Noel günü, süslenen çam ağacının altına bırakılan hediyeler sahiplerine veriliyor.
Küçük çocuklar için dev çorapların içine hediye ve şekerlemeler konulurken, bu hediyeleri Noel Baba'nın getirdiği söyleniyor.
Fener Rum Patrikhanesine bağlı tüm kiliseler Noel'i 25 Aralık'ta, Türkiye'deki Ermeni Ortodoks Kilisesi ise 6 Ocak'ta kutluyor. Patrikhane ve Ermeni Kilisesi, 6 Ocak'ta Hz İsa'nın vaftiz edilişini kutluyor.
Hangi ülkelerde ne zaman kutluyor?
Aralarında İngiltere, Almanya, İrlanda, Fransa, ABD, Portekiz, İtalya, Avusturya, Belçika, Kanada, Arnavutluk, Norveç, Finlandiya, Kenya'nın bulunduğu ülkeler, Noel'i 25 Aralık'ta kutlarken, Gürcistan, Belarus, Rusya ve Sırbistan gibi Ortodoksların çoğunlukta olduğu ülkeler Noel kutlamalarını 7 Ocak'ta yapıyor.
Mısır'daki Kıpti Hristiyanları da Noel kapsamında 7 Ocak'ta biten 43 günlük bir oruç tutuyor ve kutlamaları da yine aynı gün yapıyor.
Öte yandan, Arjantin, Brezilya, Macaristan ve İsveç'te kutlamalar Noel arifesi olan 24 Aralık'ta başlayıp 26'sına kadar sürüyor.
Hindistan ve Malezya gibi Hristiyanların azınlıkta olduğu birçok ülkede de 25 Aralık Noel günü resmi tatil kabul ediliyor.
