Ticaret Bakanlığı, İsrail’in 7 Ekim 2023 tarihinde Gazze'ye yönelik başlattığı insanlık suçu içeren saldırıların ardından, Türkiye'nin İsrail'le ticareti durdurma sürecini kronolojik olarak anlatan bilgi notu paylaştı.
KADEMELİ DURDURMA SÜRECİ
Bilgi notunda, İsrail’in BM kararlarını uygulamaması ve son olarak Türkiye tarafından sağlanan insani yardımı engellemesi üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayı ile İsrail’e karşı bir dizi tedbirlerin alındığı belirtildi. 9 Nisan tarihinden itibaren 54 kategoride bin 19 ürünün Türkiye’den İsrail’e ihracatının kısıtlandığı aktarılırken İsrail hükümetinin saldırgan tutumunun devam ettirmesi üzerine ikinci aşamaya geçildiği ifade edildi.
2 Mayıs tarihi itibarıyla bütün ithalat ve ihracat işlemlerinin durdurulduğu, bu çerçevede Türkiye’nin 2022 yılında 7 milyar, 2023 yılında 5,5 milyar dolardan fazla kısmı ihracat olmak üzere 2023 yılında yaklaşık 9,5 milyar dolar, 2023 yılında ise 7 milyar dolar düzeyindeki dış ticaretten feragat ettiğinin altı çizildi.
Bilgi notunda ayrıca kamuoyunda yanlış bilinen konulara da cevap verildi. İsrail ile Türkiye arasında 1 Mayıs 1997'den tarihinden itibaren yürürlükte olan Serbest Ticaret Anlaşması’nın fiilen yürürlükte olmadığı ve uygulanmadığı kaydedildi.
Raporda, Türkiye ile İsrail arasındaki ticari ilişkilere ilişki diğer iddialara ise şu cevap verildi:
FİLİSTİN'LE TİCARETTE DENİZ SINIRI SORUNU
- Filistin’in kıyı kentleri İsrail tarafından işgal edilmiştir. Filistin’e gönderilen malların %98’i İsrail kontrolündeki Hayfa ve Aşdod limanlarından geçmek zorundadır.
- Filistinli ihracatçılar, her sevkiyat için Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı’na başvurmakta, sevkiyat bilgileri iki ülkenin ticaret bakanlıklarının koordinasyonunda teyit edilmektedir.
- Teyit edilmeyen, Filistinli ithalatçılarla bağlantılı olmayan veya varış destinasyonu Filistin olmayan malların Türkiye’den çıkışına izin verilmemektedir.
DENİZ YOLLARININ TAKİBİ VE KONTROLÜ
-
Gemilerin rotalarını değiştirerek İsrail’e gitmesi veya başka bir ülkeye gidiyormuş gibi gösterilmesi konusunda, Türkiye deniz yetki alanında müdahale etmekte ve olası suistimalleri takip etmektedir.
- Türkiye’nin İsrail’e ihracatı durdurmasından sonra, Yunanistan’a olan ihracat %10 artmıştır. Ancak bu artışın ima edilen trendi yansıtmadığı belirtilmiştir.
TÜRKİYE'DEN FİLİSTİN'E İHRACAT
- Filistin, yıllık ithalatının %25’ini Türkiye’den yapmaktadır. Filistin’e ihraç edilecek malların Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı ile teyit edilmesi zorunludur.
- Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze’yi kapsayan 6 milyon nüfuslu Filistin’in birçok ürüne ihtiyacı olduğu ifade edilmiştir.
TÜRKİYE'DEN İSRAİL'E MAL GİDİYOR MU?
- Türk limanlarından İsrail’e gitmek üzere herhangi bir malın yüklenmesine izin verilmemektedir.
- Türkiye’nin dış ticarette 13 bin farklı ürün ve yılda 8,3 milyon adet konteyner kullanımı olduğu belirtilmiştir.
- İsrail’den ve üçüncü ülkelerden gelen İsrail menşeli ürünlerin Türkiye’ye ithalatına izin verilmemektedir.
2 MAYIS'TAN SONRA TİCARET YOK
- 2 Mayıs’tan sonra İsrail’e ithalat veya ihracat yapılmadığı belirtilmiştir.
- TÜİK verilerine göre, Mayıs ayından itibaren İsrail’e yönelik herhangi bir ticaret kaydedilmemiştir.
- İsrail’in, Türkiye’nin ticareti durdurma kararını birçok platformda hedef aldığı ifade edilmiştir.
PETROL VE YAKIT SEVKİYATI İDDİALARI
- Ceyhan’dan İsrail’e petrol sevkiyatı yapıldığı iddiaları tamamen asılsızdır.
- Türkiye, İsrail’e jet yakıtı göndermemektedir.
- İsrail uçaklarının 7 Ekim 2023’ten önceki turist seferleri sırasında Türkiye’den 641 bin dolarlık dönüş yakıtı aldığı belirtilmiştir.
BARUT VE PATLAYICI İHRACATI İDDİASI
- Türkiye’nin İsrail’e barut ve patlayıcı madde ihracatı yaptığı iddiaları yalanlanmıştır.
- Türkiye, 7 Ekim 2023’ten önce de askeri amaçla kullanılabilecek ürün veya hizmetlerin İsrail’e ihracatına izin vermemiştir.
- Savunma ürünlerinin ihracatı, Milli Savunma Bakanlığı’nın iznine tabi olduğu vurgulanmıştır.
3. ÜLKELERLE TİCARET
Bilgi notunun sonuç bölümünde ise üçüncü ülkelerden Filistin’e ticaretin, İsrail kontrolü altında olduğu vurgulanarak "Gazze özelinde bu ticaret yasaklanmıştır. Batı Şeria’ya mal tedariki, uluslararası anlaşmalar kapsamında mümkündür. Gümrük beyannamesinde Gazze yerine Batı Şeria olarak değişiklik yapılırsa, İsrail’in uluslararası taahhütler gereği malların Batı Şeria’ya ulaşmasına izin verdiği ifade edilmiştir" denildi.
