ABD'nin Kansas eyaletine bağlı Wichita kenti üzerinde, 2 Aralık 2024 tarihinde ilginç bir doğa olayı yaşandı: Gökyüzünde iki adet "cavum bulutu" olarak adlandırılan ve nadir görülen bir oluşum belirdi. Görüntüler, Landsat 9 üzerindeki Operasyonel Kara Görüntüleyici-2 (Operational Land Imager-2) tarafından kaydedildi ve atmosfer bilimine dair merakı artırdı.
GÖKYÜZÜNÜN YÜZDE 8'İNİ KAPSIYOR
Cavum bulutları, genellikle "delikli bulutlar" veya "düşüş izli delikler" olarak biliniyor ve çoğunlukla altokümülüs ve altostratus gibi yatay ve katmanlar halinde oluşan karışık fazlı orta seviye stratiform bulutlarda görülüyor. Her ne kadar nispeten nadir olsa da, bu bulut oluşumlarının gökyüzünün yaklaşık yüzde 8'ini kapladığı tahmin ediliyor.
Kış mevsiminde daha sık görülen cavum bulutları, özellikle yoğun havaalanlarının yakınında dikkat çeker. Hatta bazen pilotların görüş alanını kısıtlayarak uçuş güvenliği açısından da önem arz edebilir. Peki bu bulutların sırrı nedir?
CAVUM BULUTLARI NASIL OLUŞUR?
Cavum bulutları, içlerinde süper soğutulmuş su damlacıkları bulunan orta seviye bulutlarda oluşuyor. Bu damlacıklar, 32 derece Fahrenheit (0 derece Celsius) altındaki sıcaklıklarda bile sıvı halde kalabiliyor.
Uçaklar bu bulut katmanlarından geçtiğinde, kanatlarının çevresinde ek bir soğuma etkisi oluşuyor. Bu soğuma, süper soğutulmuş damlacıkların donmasına neden olarak buz kristallerinin oluşumunu tetikliyor. Buz kristalleri bir kez oluşmaya başladığında hızla çoğalıyor, ağırlaşıyor ve buluttan düşüyor.
LATİNCE "OYUK" ANLAMINA GELİYOR
Bu buz kristalleri çoğaldıkça, buluttan düşecek kadar ağırlaşırlar ve arkalarında daire veya elips şeklinde görünür bir boşluk bırakırlar. Latince "oyuk" anlamına gelen cavum ismi de buradan geliyor. Düşen buz kristalleri, genellikle ince yağış izleri olan virgaya yol açar ve bulutların görsel etkisini daha da artırır.
Düşen buz kristallerinin bıraktığı boşluk genellikle virga olarak bilinen ve bulutların çarpıcı görünümünü daha da vurgulayabilen ince yağış izlerine yol açıyor. Araştırmacılar, kavum bulutlarının oluşması için gerekli atmosferik koşulların dünya genelinde zamanın yaklaşık yüzde 3 ila 5'inde mevcut olduğunu, kış aylarında ise bu olasılığın yüzde 10 ila 15'e yükseldiğini tahmin ediyor.
