Elazığ Fırat Üniversitesi Teknoloji Fakültesi, felçli ve ağır hastalığı bulunan bireyler için bir projeye imza attı. Adli Bilişim Uzmanı Doç. Dr. Türker Tuncer liderliğinde yürütülen çalışmayla 6 öğretim üyesi ve 6 öğrenciden oluşan 12 kişilik bir ekiple Türkiye'de bir ilk olma özelliği taşıyan beyin okuma cihazı geliştirildi.
YAPILAN TESTLERDE YÜZDE 90 BAŞARI YAKALADILAR
Geliştirilen cihaz, konuşamayan ve fiziksel tepki veremeyen bireylerin düşüncelerini, beyin sinyalleri aracılığıyla algılayarak yapay zeka yardımıyla tercüme ediyor. Projenin başlangıcından itibaren yapılan testlerde ise yüzde 90 başarı oranı yakalandı. Ekibin hedefi cihazı daha da geliştirmek.
Geliştirdikleri yöntemle beyin sinyallerini okumayı planladıklarını belirten Adli Bilişim Uzmanı Doç. Dr. Türker Tuncer, bunun için 3 adet TUBİTAK projesi geliştirdiklerini anlattı. Birinci projelerinde insanın düşündüğü cümleleri nasıl tahmin edebileceklerini anlamak için beyin sinyal tabanlı bir yöntem tasarladıklarını belirtti.
6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş'ta meydana gelen büyük depremlerden sonra da TUBİTAK 1001 önerisi ile bir proje daha geliştirdiklerini ifade eden Tuncer, bu projede deprem kaynaklı stresin nedenini beyin tabanlı analiz etmek istediklerini vurguladı. Tuncer, "düşün ve tercüme et" dedikleri üçüncü projelerinin ise dil tespiti için beyin tabanlı bir model olduğunu kaydetti. Bu projeyle yabancı öğrenciler ve Türk öğrencilerden cümleleri düşünmelerini istediklerini, daha sonra beyin sinyallerini kullanarak çevirmeyi amaçladıklarını sözlerine ekledi.
SAĞLIK BAŞTA OLMAK ÜZERE BİRÇOK ALANDA KULLANILABİLİR
Bu sistemle birden fazla iş yapılabileceğine dikkati çeken Tuncer, sağlık alanı başta olmak üzere çok derin hastalığı, felç veya hiçbir uzvunu kullanamayan hastalar için bu cihazın kullanılabileceği bilgisini aktardı. Cihazla birlikte geliştirdikleri yapay zeka tabanlı yazılımla da hastaların düşündüklerini bireylerin anlayabileceği şekilde çevirebileceklerini ifade eden Tuncer, sözlerinin şöyle sürdürdü:
"Ayrıca biz bunu savunma sanayide de kullanmayı düşünüyoruz. Sonuçta savunma sanayide kullanılan ve üretilen cihazlar çok pahalı cihazlardır. Milli muharip uçağımız Kaan ya da milli muharip tankımız Altay'ın sürücüleri var, bu sürücülerin anlık olarak düşündüklerini, streslerini ve sağlık durumlarını otomatik olarak görüntüleyecek bir sistem geliştirmeyi düşünüyoruz. Bunun yanı sıra öğrenme zorluğu yaşayan hastalar için de bu modeli kullanabiliriz. Öğrenme hastalığı yaşayan hastaları tespit ederek neden öğrenme zorluğu öğrendiklerini öğrenebiliriz. Öğrenme zorluğunu da tespit etmek için beyin tabanlı bir harita sunup tıpçılara yardımcı olabilecek bir model sunabiliriz."
SİSTEMİ İLK OLARAK KENDİLERİ TASARLADI
Bu sistemi ilk olarak kendilerinin yaptığını dile getiren Doç. Dr. Tuncer, 20 tane cümle kalıbı ile tasarladıklarını ve bu tasarlanan 20 cümle kalıbını katılımcılara göstererek düşünmelerini istediklerini, katılımcılar bu cümleleri düşünürken de EEG sinyallerini topladıklarını anlattı.
Beyin sinyalleri aldıktan sonra bunları yorumlayabilecek bir yapay zeka yöntemi geliştirdiklerini aktaran Tuncer, geliştirdikleri yapay zeka yöntemi ile yüzde 90'ın üzerinde başarılar elde ettiklerini, bu başarıları elde ettikten sonra da 2023 yılında SCI Science Citiation Index dergisinde yayınlarını çıkardıklarını ifade etti.
Tuncer, sözlerini şöyle tamamladı:
"Bizden sonra 2023 yıllarının sonuna doğru, fonksiyonel MR kullanarak Nature'de yayın yapıldı. Onların kullandığı fonksiyonel MR, çok pahalı bir cihazken bizim kullandığımız cihaz daha uygun bir cihazdı. Onlar dünyada ses getirdi fakat biz onlardan önce bu sistemi yaptık. Türkiye'de ilk dünya da ise ilklerden geçmektedir. Hedefimiz daha fazla cümle kalıbını düşündürerek insanın, düşündüğü şeyleri tahmin edebilmektir. Bunun için de cihazları biraz daha geliştirmemiz gerekiyor. Bunun yanı sıra topluma katkı sağlamak için disleksi hastalarına, öğrenme zorluğu çekenleri ve stresi girenlerin beyinlerini haritalamak istiyoruz."
