Ülkelerinde yaşadıkları sıkıntılardan kaçarak yasa dışı yollarla Türkiye'ye, buradan da Avrupa ülkelerine gitmek isteyen düzensiz göçmenler, binlerce kilometrelik yolculuğa çıkıyor.
Bu süreçte insan kaçakçılarıyla sosyal medya üzerinden iletişim kurarak yüklü miktarda para ödeyen düzensiz göçmenlerin, sınırdan geçişlerinin önlenmesi için her türlü önlem alınıyor.
Van-İran sınır hattında jandarma ve hudut birlikleri, özel harekat polisleri, İl Emniyet Müdürlüğü ekipleri ile güvenlik korucularının sürekli nöbet tuttuğu sınırda, güvenlik duvarı, hendek, tel örgü, optik kule gibi çalışmalar da devam ediyor.
Yasa dışı yollarla sınırı geçmeye çalışan düzensiz göçmenler ise sosyal medya ağları üzerinden iletişim kurdukları insan kaçakçıları tarafından farklı rotalara yönlendiriliyor.
"4 bin kilometre yol katediyorlar"
Türkiye'de ve İran'da düzensiz göçmenlerle ilgili araştırma yapan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Nüfus ve Göç Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Orhan Deniz, AA muhabirine, yabancı uyrukluların Türkiye'ye iki ayrı rotayı takip ederek geldiklerini söyledi.
Göçmenlerin uzun süren yolculuklarında birçok sorunla karşılaştığını anlatan Deniz, "Kuzey ve güney rotalarını takip ederek geliyorlar. Son yıllarda genellikle güney rotasını takip ettiklerini görüyoruz. Yani Pakistan üzerinden İran'a oradan da Türkiye'ye ulaşmaya çalışıyorlar. Van'a ulaşıncaya kadar ortalama 4 bin kilometre yol katediyorlar." dedi.
Göçmenlerin günler süren yolculukları sırasında insani olmayan muamelelerle karşı karşıya kaldığını belirten Deniz, şunları kaydetti:
"Sınır geçişlerini yaya yapmaya çalışıyorlar. Afganistan-Pakistan ve İran-Türkiye sınırları oldukça dağlık. Coğrafya, geçişleri oldukça zorlaştırıyor. Yol yürürken hastalanma, çeşitli çetelerin saldırılarına uğramaları hatta soyulmaları, İran'da göçmenlerin sıklıkla karşılaştığı bir durum. Bunun yanında mevsime göre soğuk ve sıcak havalarla mücadele ediyorlar. Afganistan'dan İran'a geçişte yüksek sıcaklarla karşılaşıyorlar. Kışın da donarak hayatını kaybeden çok sayıda göçmene rastlamak mümkün."
Göçmenlerin insan kaçakçıları vasıtasıyla sınırları aştığını ifade eden Deniz, hiçbir göçmenin insan kaçakçılarının yardımı olmadan kilometrelerce yolu katetmeyi göze alamadığını kaydetti.
Göçmen kaçakçılarının birbirleriyle bağlantılı olduklarını anlatan Deniz, şöyle devam etti:
"Kaynak ülkeden hedef ülkeye varıncaya kadar aradaki geçiş ülkelerde de yerel kaçakçılardan yardım alıyorlar. Bu bağlamda Afganistan'daki göçmen kaçakçılarının İran'dakilerle, İran'daki göçmen kaçakçıların Türkiye'dekilerle ve Türkiye'deki göçmen kaçakçılarının Yunanistan'dakilerle bağlantısı var. Konaklama ve seyahat desteğini bunlardan alıyorlar. Göçmen kaçakçılığı yapan çok sayıda insan var. Göçün bir ekonomisi var. Yaptığımız araştırmada Afganistan'dan Van'a gelinceye kadar göçmenlerin verdikleri paranın sadece yüzde 10'u 1500 doların altında, yüzde 90'ı 1500 doların üzerinde. Ortalama 1800-2 bin dolar veriyorlar. Milyarlarca dolarlık bir ekonomi dönüyor."
"Sosyal medya mecralarını yoğun olarak kullanıyorlar"
Deniz, yakalanan göçmenlerin önemli kısmının Afganistan uyruklu olduğunu, geri kalanının da Pakistan, Bangladeş, İran ve Irak'tan geldiği bilgisini verdi.
İnsan kaçakçılarının sınırdaki güzergahları çok iyi bildiğini belirten Deniz, "Göçmen kaçakçılarının büyük kısmı sosyal medyayı kullanarak iletişim kuruyor. Göçmenlerin yanında telefonları var. Sosyal medya mecralarını yoğun kullanıyorlar. İnsan kaçakçılarıyla iletişim, bu ağlar üzerinden kuruluyor. Hatta büyük kısmı seyahat edecekleri güzergahlarda hizmet aldıkları insan kaçakçılarının sağladığı interneti kullanıyor." dedi.
Bu yıl göçmen sayısında ciddi bir azalmanın yaşandığını, bunda sınırda alınan önlemlerin etkili olduğunu ifade eden Deniz, Türkiye-İran sınırında göçmenlerin kullandığı güzergahların yoğun bir şekilde korunduğunu vurguladı.
Güvenlik duvarı, hendekler, tel örgüler, elektro optik kuleler, termal kameralar ve insansız hava araçlarıyla sınırın gözetilmesi gibi önemli önlemlerin alındığını vurgulayan Deniz, şu bilgileri verdi:
"Bunun yanında ciddi sayıda güvenlik personelinin sınıra yığılmış olması sınır geçişlerini ciddi oranda azalttı. Sınır dışı işlemlerinin hızlandırılmasının da ciddi anlamda etkisi var. 2022'de 120 bin civarında göçmen sınır dışı edildi. Bu, ciddi bir rakam. Tüm Avrupa'da geçen yıl sınır dışı edilen göçmen sayısı yaklaşık 55 bin civarındayken Türkiye tek başına 120 bin göçmeni sınır dışı etti. Sınır dışı işlemlerinin hızlandırılması göçmenleri göç kararı vermede bir daha düşünmeye sevk ediyor çünkü ciddi bir para veriyorlar. Diğer önemli etken de insan kaçakçılarıyla mücadele. Bu noktada ciddi bir çaba sarf ediliyor. Geçen yıl Türkiye'de 9 bin göçmen kaçakçısı yakalanırken bu yıl 5 binlere kadar düştü. Göçmen kaçakçılarına yönelik çok ciddi operasyonlar var. Tutuklamalar arttı. Bu da işe yönelimi azalttı."
