Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından bugün Resmi Gazete’de yayımlanan Tam Otonom Araçların Otonom Sürüş Sistemine İlişkin Motorlu Araçların Tip Onayı Hakkında Yönetmelik, sürücüsüz araçların kullanımına yönelik yasal ve teknik altyapıyı belirliyor.
Düzenleme Avrupa Birliği’nin 2022/1426 sayılı tüzüğü temel alınarak hazırlanırken, M ve N kategorisindeki araçların otonom sürüş sistemlerine standart getiriyor.
Türkiye'ye gelen ve tam otonom sürüş sistemleriyle donatılan araçlar belirlenen kriterlerlere uyduğunu göstermek için tip onayı alması gerekecek.
Düzenlemeye göre otonom araçlar üç kullanım senaryosunda değerlendirilecek;
- a) Çift modlu araçlar da (manuel sürüş modundan tam otonom moda geçiş yapabilen) dahil olmak üzere belirlenmiş alanda insan veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçlar.
- b) Sabit güzergâhlı: Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere sabit bir yolculuk/sefer çıkış ve varış noktalarına sahip önceden belirlenmiş bir güzergahta yolcu veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçlar.
- c) Otonom park sistemi: Belirli otopark tesislerinde araç park etme uygulamaları için tam otonom sürüş moduna sahip çift modlu araçlar. Sistem, dinamik sürüş görevini gerçekleştirmek için otopark tesisinin dış altyapısını (Konum belirleme işaretleri, algılama sensörleri ve benzeri) kullanabilir veya kullanmayabilir.
OTONOM ARAÇ SEVİYELERİ
Otonom sürüş sistemleri, genellikle beş farklı seviyede sınıflandırılır ve her seviye aracın sürüş işlevlerinin belirli bir kısmını veya tamamını otomatikleştirir. Bu seviyeler aşağıdaki gibidir:
Seviye 0: Sürücü aracın tüm kontrolünü elinde tutar.
Seviye 1: Aracın belirli fonksiyonları otomatikleştirilir, ancak sürücü her zaman aracın kontrolünü elinde tutar.
Seviye 2: Aracın gaz, fren ve direksiyon kontrolü otomatikleştirilir, ancak sürücü yine de dikkatlice izlemelidir.
Seviye 3: Aracın bazı sürüş görevleri tamamen otomatikleştirilir, ancak sürücü halen müdahale edebilir ve bazı durumlarda kontrolü devralabilir.
Seviye 4: Aracın neredeyse tüm sürüş görevleri otomatikleştirilir, ancak belirli sınırlamalarla (örneğin, belirli hava koşulları veya bölgesel kısıtlamalar) sürücü müdahalesi gerekebilir.
Seviye 5: Aracın tüm sürüş görevleri otomatikleştirilir ve sürücü müdahalesi gerektirmez. Bu seviyede araçlar, tüm koşullarda, her zaman herhangi bir insan müdahalesi olmadan seyahat edebilir.
Otonom sürüş sistemleri, araçların çevrelerini sürekli olarak algılayarak, diğer araçlar, yaya, bisiklet, trafik işaretleri ve çevresel engeller gibi bir dizi faktörü analiz eder. Bu bilgiler, aracın kararlarını vermesine ve otomatik olarak gaz, fren ve direksiyon kontrolünü sağlamasına olanak tanır. Araçlar, yol koşullarına uygun hızda seyahat eder, güvenli bir mesafe korur ve trafik kurallarına uyarlar.
ÖLÜMLÜ KAZALARI AZALTMASI BEKLENİYOR
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünyada her yıl 1.35 milyon ölümlü trafik kazası meydana geliyor ve 50 milyon kişi trafik kazalarında yaralanıyor. Bu kazaların yüzde 95’i insan hatasından kaynaklanıyor. Otonom sürüşlerin bu kazaları önemli ölçüde azaltacağı tahmin ediliyor.