Kripto paralarda özellikle yükselişlerin olduğu dönemlerde sevinenler kadar bir takım mağduriyetler de yaşanıyor. Özellikle çeşitli platformların coinlerinde yaşanan mağduriyetler son günlerde hız kazandı. Sık sık gelen şikayetler arasında; "Bir kripto para platformunun çıkardığı bir coin var. Bu coin bir süre sonra listeden çıkarılıyor. Çıkarılmakla da kalmıyor, başka bir platforma aktarılıyor. Bunu kimi zaman müşterilerine haber vererek yapıyor, kimi zaman da vermeyerek yapıyor. Fakat müşteri bu noktada ciddi anlamda kayba ve zarara uğruyor. Peki, bu mağduriyet neden yaşanıyor? Yatırımcı bu mağduriyetten nasıl korunabilir? Kripto Para Uzmanı Helin Çelik anlattı.
DELİST NEDİR? COİN DELİST EDİLİRSE NE OLUR?
Helin Çelik'in açıklamaları şöyle;
"Bu hem global borsalarda hem de yerel borsalarda duyduğumuz bir süreç ve yatırımcıya bilgilendirme yaparak bazı kripto paraların artık o borsada listelenmeyeceğini, o borsalarda işleme kapatılacağını ilan edildiği bir süreçten bahsediyoruz. Bunun çeşitli sebepleri olabiliyor. İlk olarak örnek veriyorum; bir kripto para borsasısınız ve bir kripto para birimini ya da tokenı listelediniz ancak fazla işlem dönmüyor diyelim. Operasyonel yük oluşturuyor. Bu şekilde bir delist etme kararı alabilirsiniz ya da güvenlik problemi oluşturuyordur, yine böyle bir karar alabilirsiniz. Ya da teknolojik gelişmeleri karşılamıyordur, verilen sözler tutulmuyordur, yatırımcı mağduriyeti oluşturabilecek durumlar vardır. Yine kendi borsanızda o coinin anılmasını istemezsiniz ve delist edersiniz. Çeşitli birçok sebepten dolayı artık işleme kapatılır.
İşleme kapatıldıktan sonra artık o kripto para borsasında alım satım olmayacağından dolayı yatırımcı farklı bir borsada varsa coinlerini o borsaya taşır ve orada işlemlerine devam eder. De-list etme süreçleri biraz sancılıdır. Değer kaybı da oluşabilecek durumlar oluşturur maalesef. Ya da artık kar zararı kabul ederek elinizdeki mevcut tokenı ya da coin'i bozarsınız ve zararına razı olursunuz.
PLATFORMDA SATIŞ BASKISI NE KADAR LEGAL?
Bu konu çok çetrefilli bir konu. Bizde kısa zamanda bir düzenleme çıktı. Burada token fiyatları ve token fiyatlarının oluşma biçimi çok önemli olacak ve doğası gereği serbest bir şekilde oluşması beklenecek ama bazen piyasada bir tokenın fiyatını desteklemek adına borsa piyasa yapıcı rolü üstlenebiliyor. Yani ne demek? Alıcı olabiliyor, satıcı olabiliyor bazı durumlarda ve bu şekilde fiyatlar etkilenebiliyor.
Aslında manipüle edilen bazı durumlar da yaşanabiliyor maalesef. Bunun önüne geçilmesi adına artık her tokenın fiyatı kontrol edilecek. Gerçek bir fiyatlamadan mı oluşuyor bu diye bakılacak. Şimdi böyle bir sürece girdiğimiz için bana kalırsa daha biz bu de-list haberlerini çok fazla konuşacağız. Çünkü hem dünya genelinde hem yurt içinde çok fazla kripto para çıkartıldı. Bir projeye dayandırılmaya çalışıldı, iyi niyetle olarak yapılanlar var. Kötü niyetle olarak yapılanlar var maalesef. Artık sapla samanı birbirinden ayırarak güzel bir eleme sürecinden geçirileceğini düşünüyorum piyasanın.
KRİPTO YATIRIMCISININ HAKLARI VAR MI?
Eğer kötü niyetli bir durum hissediyorsa yatırımcı, ben kandırıldım, önce çekildim, daha sonra de-list ettim, param çöp oldu gibi bir durum varsa ve borsa yetkilileriyle bir uzlaşıya da varılamıyorsa ya da token yetkilileriyle ya da farklı bir mecra üzerinden kandırılıp işlemeye zorlandıysa şikayet yolları açıktır. Yani savcılığa dilekçe verilebilir.
YATIRIMCININ ŞİKAYET EDECEĞİ BİR MECRA VAR MI?
Bu noktada tabi birlik olunarak toplu bir dilekçe, toplu bir davaya dönüştürülebilir. Yasal olarak bütün haklar aranabilir. Kötü niyetli bir durum olduğu hissediliyorsa ve dolandırıldıklarını düşünüyorsa yatırımcılar böyle bir yola başvurabilirler.
ŞİKAYET BAŞVURUSUNDAN SONRA NE OLUR?
O altyapıyla alakalı her durum incelenir. İşlemlere bakılır. işlemler kendi doğası gereği bizim artık yasada uygulayacağımız tarzda uygulanmış mı uygulanmamış mı? Bunların hepsi incelenir. Gerçek kişiler tarafından mı yapılmış işlemler yoksa fiktif işlemler mi var? Yani gerçek dışı işlemlerle mi fiyatlar manipüle edilmiş ya da de-list kararları neden alınmış? Bütün bunların hepsi incelemeye dökülür. Eğer sıkıntılı bir durum var ise bu sıkıntı çözülme yoluna gidilir. O sıkıntılı duruma sebebiyet veren kişiler hakkında işlem başlatılır ki artık bizim bu yasa ile birlikte hem cezai yaptırımları olacak hem de parasal anlamda bir cezaya çarptırılacak. Belki de hapis cezasına varana kadar bir eee giden bir serüvene başlamış olurlar.
Mesela FTX davası vardı geçtiğimiz yıl. Bir çöküş yaşandı ve bu borçlanan tokenda sıfırlanma yoluna kadar gitti. Şimdi böyle durumlarda tutmak istemeyebilirsiniz listenizde. Bu bambaşka bir durum. Ama biraz önce bahsettiğimiz ben bunu çıkardım artık alacağımı aldım. İşin ucu da benim borsama dokunmasın. Ben bunun merkeziyetsiz herhangi bir borsaya öteleyim. Yatırımcılar da buralardan bozsun ya da benden zararına satış yapsın gibi kötü, art niyetli herhangi bir durumda yatırımcı istediğime şeye başvurabilir. Sosyal medyada duyurabilir ya da yetkililerle konuşup anlaşma yoluna gidebilir. Farklı pek çok yöntemi deneyebilir açık konuşmak gerekirse ama o karı realize ettikten sonra artık meblayı da biraz kabullenmek gerekiyor ne yazık ki. Çünkü satış yapılmış, bitmiş artık."
