Azerbaycan’da düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi (COP29), fosil yakıtlarla ilgili tartışmaların gölgesinde devam ediyor. Geçtiğimiz yıl tarihi bir adım atılarak, ülkeler fosil yakıtlardan kademeli olarak uzaklaşma konusunda anlaşmaya varmıştı. Ancak bu yıl Suudi Arabistan, bu taahhüdün yeniden vurgulanmasına karşı çıkıyor.
SUUDİ ARABİSTAN’IN TAVRI VE ZİRVEDE GERGİNLİK
Avrupa ve ABD'li müzakereciler, geçen yıl varılan anlaşmanın tekrar onaylanmasını, iklim mücadelesinde geri adım atılmaması için kritik görüyor. Ancak Suudi Arabistan, bu süreci yavaşlatmak ve hatta engellemek için çeşitli taktikler uyguluyor. Zirveye yakın kaynaklar, Suudi temsilcilerin görüşmeleri zorlaştırdığını belirtiyor.
Geçtiğimiz yıl Dubai’de yapılan COP28’de, Suudi Arabistan dahil birçok petrol üreticisi ülke, fosil yakıtlardan uzaklaşma mesajını kabul etmişti. Ancak bu yılki zirvede aynı dilin kullanılmaması, özellikle iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkeler tarafından "geri adım" olarak değerlendiriliyor.
Bu yılki zirvenin en önemli gündem maddelerinden biri, gelişmekte olan ülkeler için iklim finansmanı. Daha önce belirlenen yıllık 100 milyar dolarlık destek hedefi yetersiz kaldı. Yeni hedef, yıllık 1 trilyon doları aşan bir bütçe oluşturmak. ABD ve Avrupa, Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkelerini daha fazla katkı sağlamaya çağırıyor. Bu ülkeler, küresel emisyonların önemli bir kısmından sorumlu.
FOSİL YAKITLAR İÇİN MENÜDEN SEÇİM
Ülkeler, 2015’teki Paris İklim Anlaşması çerçevesinde, küresel ısınmayı 2°C’nin altında tutmayı ve mümkünse 1.5°C ile sınırlamayı taahhüt etmişti. Bu hedef doğrultusunda, Şubat 2025'e kadar daha iddialı ulusal iklim stratejileri sunmaları gerekiyor. Ancak Suudi Arabistan, fosil yakıtların azaltılması konusunda “menüden seçim yapılabileceği” bir yaklaşım öneriyor. Bu, yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına çıkarma veya kömür tüketimini azaltma gibi taahhütlerin isteğe bağlı olarak uygulanabileceği anlamına geliyor.
Avrupa ve ABD ise tüm ülkelerin, geçen yıl üzerinde uzlaşılan her bir taahhüdü yerine getirmesi gerektiğini savunuyor. COP29, ikinci haftasına girerken, ülkeler arasında sert müzakereler sürüyor. Bu süreçte, çevre bakanlarının devreye girerek teknik düzeyde çözülemeyen sorunları çözmesi bekleniyor. Zirvenin ev sahibi Azerbaycan’ın ise fosil yakıt ihracatına dayalı ekonomisi nedeniyle tarafsız bir arabuluculuk yapıp yapamayacağı tartışılıyor.
Fiji Başbakan Yardımcısı Biman Prasad, geçen yıl varılan fosil yakıt anlaşmasının iklim mücadelesi için 28 yıl süren bir çabanın sonucu olduğunu hatırlatarak, "Bu taahhüdü kaybetmemeli ve gelecekteki tüm kararlarda pekiştirmeliyiz" dedi.
ZİRVEDE TRUMP ETKİSİ
Zirveye Donald Trump’ın ABD başkanlığına dönüş ihtimali ve fosil yakıtlara olan desteği de gölge düşürüyor. Önümüzdeki günlerde yapılacak kapalı kapı görüşmeler, küresel iklim hedefleri için kritik öneme sahip olacak. Fosil yakıtların rolü üzerindeki bu tartışma, hem gelişmiş ülkeler hem de iklim değişikliğine karşı savunmasız olanlar için büyük önem taşıyor.
