Orta vadeli programla ilgili birçok soru ve olası cevapları gündemdeki yerini koruyor. Kademeli emeklilik, asgari ücret ve emeklilik zammı gibi birçok konu gündemde. Öte yandan emeklilik sisteminde değişiklik olacağına dair sinyaller de geldi OVP'nin alt satırlarında. Sosyal güvenlikle ilgili yapılacak düzenlemeleri masaya yatıran Sosyal Güvenlik Başuzmanı İsa Karakaş, emeklilik yaşının yükseltilmesi ile alakalı konuştu. Karakaş, aktoriyel dengeye dikkat çekerek emeklilik yaşının 70'e yükseltileceği iddiasına son noktayı koydu.
YENİ EMEKLİLİK SİSTEMİ NE GETİRECEK?
İsa Karakaş'ın öne çıkan açıklamaları şöyle;
OVP olsa da olmasa da Sosyal Güvenlik Reformu'nun ardından koca 18 yıl geçti. Koca 18 yıl sonrasında bir neşter atılmadı ve sorunlar gittikçe katmerleşti. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun teşkilat yapsı, genel sağlık sigortası ve sosyal sigortalarla ilgili üç buçuk yılımız var. Eğer ki biz bu üç buçuk yıl içerisinde çok köklü bir değişiklik yapmazsak artık sosyal güvenlik sistemimizin çökeceğini de çok rahatlıkla söylüyorum. Sosyal güvenlikle ilgili bir değişiklik yaptığımız zaman 20 yıl, 25 yıllık projeksiyonlar öngörüyoruz. Çünkü sosyal güvenlik sadece bir gün emeklilik bekleyenlerle ilgili değil. Bizden sonraki nesillerle hep bir halka içerisinde, zincir içerisinde.
Biz sadece işin bir noktasından ele alıyoruz konuyu, diğer noktalarını göz önünde bulundurmuyoruz. EYT boyutunda da gördük. Kademe niye ortaya çıktı? Çünkü sosyal güvenlikle ilgili yaptığınız düzenlemeleri masaya yatırırken istihdam boyutunu göz önünde bulundurmanız lazım. Demografik verileri göz önünde bulundurmanız lazım. Bu sene ne oldu? Bizim nüfus birdenbire bıçak kesilir gibi kesildi. Önümüzdeki yıllar daha da kesilecek. Peki biz kimleri sosyal güvenlik sisteminin içerisine koyacağız?
EMEKLİ MAAŞLARINDA ADALET
Yani bütün bunlarla birlikte çok kapsamlı çalışmaların yapılması gerekiyor. Bununla ilgili çalışmalar da öyle Meclisten birilerinin konuşmasıyla olmuyor. Her konu bazında bir komisyon kurularak ve bu işin gerçek uzmanları, gerçek akademisyenlerince oturulup aylarca, en az 6 yıl boyunca kafa yorup 20-25 yıllık projeksiyonlar yapılması gerekiyor. Biz Türkiye olarak 2006 yılında o reformu yaparken 25 yıllık bir projeksiyon yaptık. Yani 25 yıl boyunca sistem nasıl gidecek, aktoriyel denge nasıl yapılacak, diye bir düzenleme yaptık.
Şimdi 2024 yılında emekli olan, 2025 yılında emekli olana göre yüzde 30'dan fazla maaş alacak. Yani böyle bir sosyal güvenlik sistemin sürdürülebilmesi mümkün değil. Dolayısıyla bu ortaya çıkan durum geçmiş yıllarda da ortaya çıktı. Aynı prim süresi, aynı prim miktarı, aynı kazançlar üzerinden iki kişi, sosyal güvenlik sistemine prim ödemiş ama siz sadece yıl farkı olduğu için veya sadece aylık bağlanan dönem farkı olduğu için birine fazla ödüyorsunuz, birine düşük ödüyorsunuz. Bu kabul edilebilir bir sistem değil. Sosyal güvenlikte adalet ilkesi vardır. Adalet ilkesi gereğince insanlar ne kadar sistemde kaldıysa, ne kadar prim ödemesi yaptılarsa ona bağlı olarak ödeme yapmanız lazım.
EMEKLİLİK YAŞI YÜKSELECEK Mİ?
Emeklilik yaşıyla ilgili biz bir yanlışı düzeltelim. Özellikle bazı medyalarda keyfi olarak, 'emeklilik yaşı 70 yaşına çıkacak' gibi haberler görüyoruz.
Emeklilik yaşı 70 yaşına çıkmaz. Biz zaten 2006 yılından bahsettik. 2006 yılında sosyal yönelik reformu yapılırken emeklilik yaşı kadın, erkek 2048-2049 ile zaten 65 olacak. Bizde maksimum 85. Ama EYT ile birlikte değişiklikler oldu. Orada yaş şartı kaldırıldı. EYT'liler haricinde kalanlarda en erken emeklilik, kadınlarda 58, erkeklerde 60. Kadınların bu avantajı ilerleyen yıllarda ortadan kalkacak. Çünkü bizim aslında sosyal güvenlik sistemimizde kadınlara bir pozitif ayrımcılık var. Mesela kadınlar 50, erkekler 55'ti. Ondan sonra yapılan reformda kadınların 3 yılı gitti. Kadınlara ne oldu? Şimdi 58, erkekler 60. Önümüzdeki yıllarda 2048 yılına geldiğimiz zaman kadın erkek ayrımı ortadan kalkıyor. Herkes 65 yaşında emekli olacak.
EMEKLİLİK YAŞININ 70 OLMASI MÜMKÜN DEĞİL
Hükümet 25 yıllık EYT sorunu çözmek için o kadar uğraş verirken, Yeni bir EYT mahali vermez. Dolayısıyla yaşını yükseltmesi kesinlikle ben mümkün görmüyorum. Ne kadar açıklama yapılırsa yapılsın, hangi yetkili konuşursa konuşsun, hiç kimse emeklilik yaşını yükseltemez. Zaten emeklilik yaşı 65'e çıkıyor. Siz kalkıp da bu şu anda emeklilikte kademe dediniz. Bunun 70 olması mümkün değil.
İKİNCİ BİR EYT OLUR
Avrupalılar gibi olamayız.70 yaşında emeklilik gerçeği yansıtmıyor. Çünkü dediğim gibi hiçbir hükümet buna cesaret edemez. Yaptığı zaman ikinci bir EYT'ye yol açar. Yani şu anda 9 Eylül 99'dan sonra sisteme girenler bir gün farkla 17 yıl - 20 yıl zaten geç emekli oluyorlar. Buna karşı ne dediler? Bizim emeklilik sistemimizi kademelendirin, daha adil hale getirin. Şimdi zaten böyle bir sıkıntı varken üstüne emeklilik yaşını birdenbire 65 veya 70'e yükseltirseniz ne olur? Kıyamet kopar. Böyle bir şey hangi hükümet olursa olsun mümkün değil. İşin gerçeği bu."